“Karbonmonoksit Zehirlenmesi” Hayallerinizin Sonu Olmasın!
Karbonmonoksit (CO) renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçip oksijen alımını engelleyerek zehirlenme ve ölüme neden olur. CO zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben ve bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir. CO ile meydana gelen zehirlenmelere kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmaz ise ölümle sonuçlanabilir.
Ülkemiz genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve her yıl kış aylarında sobaların ve kombilerin yanması, bununla birlikte güneybatıdan esen bir rüzgâr olan lodosun da etkisiyleülkemizin hemen her bölgesinden çok sayıda CO zehirlenmesi haberi medyaya yansımakta ve tüm sezon boyunca hemen her gün bu haberleri okumaktayız. Yüzlerce vatandaşımız hayatını kaybetmekte, bir o kadarı da sakat kalmaktadır.
CO zehirlenmesi olgularının ortalama yarıdan fazlasının soba, yarıya yakınının şofben ve her 10 tanesinden birinin de doğalgaz kaynaklı olduğu gösterilmiştir.
CO kaynakları şunlardır:
· Isınma, ısıtma araçları (soba, mangal, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) tüplü ısıtıcı, gazlı Japon sobası, propanlı kamp ısıtıcısı, şofben, kombi, kalorifer kazanı)
· Pişirme araçları (ocak, şömine, tandır, kuzine)
· Bacasız ısıtıcılar (gazlı sobalar, LPG tüplü ısıtıcılar),
· Doğalgaz /LPG’li şofben ve kombilerdeki sızmalar,
· Trafik araçları (egzoz dumanı),
· Yangınlar,
· Sigara dumanı,
· Jeneratörler, gazla çalışan motorlar,
· Fabrikalar, dökümhaneler
CO zehirlenmesi belirtileri nelerdir?
· Şiddetli baş ağrısı,
· Güçsüzlük, halsizlik,
· Uyuklama hali,
· Baş dönmesi, göz kararması,
· Bulantı ve kusma,
· Göğüs ağrısı ve çarpıntı,
· Bilinç kaybı.
Korunmak için neler yapmalıyız?
· Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmelidir.
· Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli ve izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalıdır.
· Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmelidir.
· Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır.
· İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında CO zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır.
· Baca gideri açık, oda havalandırması uygun olsa bile lodoslu havalarda ısıtıcılar yakılmamalıdır.
· Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalıdır.
· Baca borularının baca içerisine fazla girmemesi sağlanmalıdır.
· Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, altı ayda bir düzenli olarak temizletilmelidir.
· Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalıdır.
· Binaların yangından korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir.
· Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına vb. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır.
· Bacalı şofbenler banyolara yerleştirilmemelidir.
· Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir.
· Aspiratörler, bacalı kombi ve şofbenler aynı bacaya bağlanmamalıdır.
· Ortamın havalandırılmasını sağlayan menfezler can güvenliği açısından asla kapatılmamalıdır. Menfez olmayan yerlere ise mutlaka takılmalıdır.
· Kombi kontrolleri her yıl ve sadece yetkili servislere yaptırılmalıdır.
· Cihazların bulunduğu yerlerde, özellikle mutfak gibi kapalı alanlarda doğalgaz ve CO gazı alarm dedektörleri bulunmalıdır.
CO zehirlenmesinde ilk müdahale nasıl olmalıdır?
· Zehirlenen bir kişinin yardıma giden kişi de zehirlenme tehlikesine karşı kendisini korumalıdır.
· Hemen pencere ve kapılar açılmalı, açılmıyorsa kırılmalıdır.
· Hasta hızla ortamdan uzaklaştırılarak açık havaya taşınmalıdır.
· Doğalgaz arızası ve gaz kokusu halinde Acil Durum Talimatındaki hususlar dikkate alınmalı ve 187 Doğalgaz Acil Hattı aranmalıdır.
· Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal telefon ile 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalıdır.